Yakın zamanda taşınacağım için midir bilinmez, hanidir eşyaların anlamını düşünür oldum. Haftanın kaçıncı günüydü anımsamıyorum ancak aynada kendime uğramadığım bir gün olduğuna eminim, sandalyede dağınık katlanmış Tiyatro Gazetesi’ne tekrar göz gezdirirken buldum kendimi. Tiyatronun gazetesi olur mu? Oluyor!
Nazif Uslu, Mask-Kara Tiyatrosu’nu 1994’te kurduğunda ana amacı kuşkusuz bir tiyatro gazetesi çıkarmak değildi. Ne ki Makedonya göçmeni bir ailenin kültür harmanında doğduğundan, çok yönlü düşünme eğilimi kendisini tanıyanları şaşırtmıyordu. Belki de üniversitede felsefe okuduğundan olacak, yaşamına yeni ve kalın bir sayfa açacak bu serüvene girdiğinden beri hiçbir zaman tiyatroyu salt tiyatro olarak görmedi. Girdiği alanın ne olduğundan çok ne olamadığına gözlerini düşüren sanatçı, sadece oynayan, oyun sahneye koyan değil, oyunun kurallarını cesurca değiştiren biri oldu zaman içinde. Bu felsefeyi sanat yaşamının başından beri kendine rehber edinmesinin doğal bir sonucu olarak da, tiyatro oyunlarının kitap halinde basılmasına önayak olan Dramatik Yayınları’nı kurarak yaptığı önemli işler arasına bir yenisini daha ekledi.
Görsel bir sanat olan tiyatronun özellikle birkaç merkez kent dışında bu denli görünmez olması, sırtında taşıdığı bir çelişki yükü değil, yolunu aydınlatan bir yıldız olmuş durumda. Öyle ya, bu yazıda dahi “görsel sanat” olarak andığım ve sıklıkla bu şekilde bilinen tiyatroyu, aynı zamanda “okunur sanat” haline getirmeyi başardığını söylesem beni kim yalanlayabilir? Ne ki Nazif Uslu’nun asıl sanat esini bunun da ötesinde soluk alıyor. O, tiyatroyu görsel ya da okunur sanat değil, “görünür sanat” katına çıkarmayı ana amaç edinen bir iklime kuruyor bahçesini. Bu ilkeyi merkeze alarak yaşama geçirdiği Tiyatro Gazetesi, Anadolu’nun tiyatrosunu gösterme, bilinir kılma adına büyük bir işlev görüyor. İstanbul’da dahi kenar semtlere kurulan tiyatroların görmezden gelindiği bir dönemde soluk almaya başlayan ve bugün 65 ilde temsilciliğe sahip olmayı başarmış bu gazete, belki de alanında yayın yapan tek organ. Gazetenin, basılı yayın organlarının can çekiştiği dönemde beş bine yaklaşan tirajıyla önemli eşiklerden birini aşmış durumda olduğu rahatlıkla ileri sürülebilir. Bununla da yetinmiyor sanatçı.
En son yedincisini düzenlediği Anadolu Tiyatro Ödülleri’yle hem tiyatro ve Anadolu’yu aynı odaya alıyor, hem de verdiği uluslararası ödüllerle bu odayı sınırın ötesinde bir apartmana taşıyor. Hep aynı buğdayı dövünce aslında kendini öğütür değirmenler. Nazif Uslu da böyle düşünüyor olacak ki, yaptığı işleri birer klasik haline getirirken yaşam yolunda bulduğu yeni buğday tanelerinden de sanat sofrasına değişik öğünler hazırlıyor. Öyle ki, aynı zamanda Oyun Yazarları ve Çevirmenler Derneği’nin (OYÇED) başkanlığını yürüterek yeni sanat yapıtlarına kan vermesi, adımlarını “yaşama” üzerine değil, “yaşatma” istikametinde sürdüğünün apaçık bir kanıtı adeta.
Sanatçının “asla düş kurmaktan vazgeçmeyenlerin tiyatrosu” olarak nitelediği ve kurucusu olduğu Mask Kara Tiyatrosu, 8 Ekim 1994’te kuruldu ve bugün aslında vazgeçmeyenlerin kurduğu düşlerin zemininde yükseliyor. Bir diğer deyişle, boyunu gerçeğe kadar uzattıkları, ancak uzadıkça da başını eğmedikleri düşlerin mimarı olmuş durumda. 2007 yılında harabe halinde aldıkları yeri 240 koltuk kapasiteli bir sanat bahçesine çeviren Nazif Uslu, hala gerçeğe dönüştürdüğü düşlerin yenilerini dokumakla meşgul.
Ne diyordu Bertolt Brecht? “Sanat dünyayı yansıtan bir ayna değil, dünyanın onunla şekillendirildiği bir çekiçtir.” Taşınma telaşının sürdüğü bugünlerde gözüm yine aynaya takılıyor. Sahi, kullanıldıkça karşısındakini eskiten bir eşya var mıdır aynadan başka? Mask Kara Tiyatrosu, Türk tiyatro anlayışına ayna oluyor, ancak bir farkla; ona eskiyen bir zihniyeti göstermek adına değil, yenilenmenin yolunu anımsatmak için.
Ne diyelim, ne mutlu ruhunu bu aynaya bakarak tarayanlara!
