Dadagünlükleri ilk 2006 yılında doğdu. Dadaizm akımının varoluş süreci içindeki tarihsel akışından (kronolojisinden) tesadüfü seçilen bir olay ve bu olayın olduğu yıldaki dünyadaki çeşitli başka alanlarda vuku bulmuş diğer olayları (sanat, siyaset, spor, sinema vs.) tesadüfi olarak seçerek kolajlayan, rastlantısal kendine özgü bir yeni kronolojik metin kurarak projenin ilk katmanını oluşturan; bu temel kronolojik metine ikinci katman olarak toplumsal bir yarayı(olayı) sosyal olarak dert edinen; bu konuda duyarlılık yaratmayı amaçlayan ve bunlarında yanında da üçüncü bir katman olarak karşılaştırmalı-eklektik kurmaca bir görsel düzlemi (fotoğraf,efemera,vs. gibi.) yapıbozumcu olarak metne sunan projenin, bu çok katmanlı zemininde ilerleyen deneysel bir metin çalışmasının sancıları hissedilmekte ve görsel olarak da bu gözlemlenmektedir. Bu çoklu metinden yola çıkarak Dadaist bir yazım metoduyla her günlüğün sonunda rastlantısal bir dadagünlükleri şiiri de yer bulmuştur. Şunu da eklemek gerekir ki ilk katmandaki kurulan kronolojik metin; sanat kuratörlerinin sergi geleneğinde de kullandıkları bir method olarak göze çarpmaktadır: Böylece yazılı edebiyatta bir kez daha çağdaş sanatın olanaklarından yararlanma fırsatını bulmuş oluyoruz.
Dadagünlüklerinin 2006 yılında başlayan serüvenin itici güclerinden biri de, fotoğraf sanatcısı Sabriye Çelik olmuştur. Uzun yıllardır süren dostluğumuzun bugün de aynı şekilde devam ettiği, fotoğraflarını çok sevdiğim Sabriye Çelik’le bu yıllarda başlayan sanattaki işbirliğimiz hep devam etti. Dadagünlüklerinin ilk ikisinde onun fotoğraflarını kullandım. Dada Günlükleri 1 ve 2 o yıllarda “YitikÜlke” websaysasında ve 3. Sü ise “Borges Defteri”adlı e-dergide yayınlandı. Dadagünlükleri dışında yine aynı yıllarda gerçekleştirdiğim TaşPlaklar’ı da Sabriye Çelik’le çalıştım,bu taş plaklar da uluslarası mailart projesi, Altay Öktem’in o yıllarda çıkardığı “Karakalem” ve İtalya’da İtalyan şair Piare Mattei’ninLucreziana adlı online dergisinde yayınlandı ve 2010lu yılların başlarında İtalyan fotoğraf sanatçısı Carlo Fiori ‘nin fotoğraflarını da kullandığım “Bir Gülün Uzak Diyarlara Yolculuğundan” adlı görsel çalışmam yine Uluslarası Mailart projesinde yer alırken 2012 yılında 13. Ulusal Turizm Kongresi/Antalya’da Sabriye Çelik’in Tourism”, “Tourist”, “Turkey: A Destination” Uluslararası Posta Sanatı Proje Sergisi’nde de yer buldu. Görsel çalışmalarımın bir özeti olarak izlenebilecek bu kısa açıklamadan sonra bugün burada sizlerle 13 yıldır rafta bekleyen, benim için hem çok önem arzeden hem de çok özel olduğuna inandığım, içinde olmaktan gurur duyduğum, hazırlarken çok ilginç süreçlerden geçtiğim 2007 yılında hazırladığım Dadagünlükleri-4’ü ilk kez(prömiyer) İsmail Cem Doğru’nun AksiSanat sitesinde sizlerle paylaşıyorum.
Dadagünlükleri-4 kendisine sosyal tema(yara) olarak, çocuk haklarını seçti. Çalışmada, 6 sı Türkiye’den olmak üzere, dünyanın çeşitli ülkelerinden 21 çocukla söyleşi yapılarak kendilerine çocuk hakları üzerine ne düşündükleri soruldu. Amaç hem çocukların kendi hakları konusundaki öz bilinçlenmelerini sağlamak hem de komuoyununun ve toplumların çocuk hakları konusundaki duyarsızlığına dikkati çekmekti.Bu bağlamda sanat ve çocuk hakları arasında bir bağ kurularak sanat eğitiminin çocuğun topluma uyumunda; yaratıcılığının ve ruh sağlığının gelişmesindeki önemi vurgulanmıştır. Tabi o yıllarda röportaj yaptığımız çocuklar 5 ila 14 yaşları arasındaydı ve şimdi herbiri birer genç oldular. Hepsinin çocuk haklarına ayrı bir duyarlılığı vardı. Türkiye’den katılan çocukları çok beklettiğimi biliyorum ve bugün bu projeyi görünce neler hissedeceklerini bilemiyorum. Bu projedeki Türk çocuklarla yine o zamanlar bir çocuk olan Ilgın Geyik söyleşmişti. Bu proje için bize her bir çocuğun vermiş olduğu katkı çok çok önemlidir. Örneğin bir opera sahnesinden mizansen niteliğini taşıyan bir sahneyi yine Ilgın Geyik bir abisiyle birlikte merdivenlerden inerken ve merdiven başında öyle güzel canladırdılar ki ben de bu resimleri eski müzik partisyonlarıyla özdeşleştirip montajladım böylece bu ve bunun gibi çocuklarla karşılaştırmalı tablolar/partisyonlar projede görsel bir şölene dönüşmüşlerdir. Her biri çok değerli olmakla birlikte yabancı çocuklardan özellikle birinin adını burada altını çizmek istiyorum: Israel Ipenza Echeverria. Bolivyalı bu çocuk şair dostumla 2007 yılında Fransada katıldığım bir şiir festivalinde tanışmıştım. O zaman bir şiir festivaline 11 yaşında bir çocuk şairin çağrılması sıradışı bir şeydi. Nitekim annesi ile gelmişti oraya. Kendisiyle dostluğumuz sonraki yıllarda da devam etti; birbirimize emailler ve mektuplar yazdık; hediyeler yolladık. Kendisinin çocuk hakları konusundaki duyarlılığı o günden beri her zaman beni derinden etkiledi.Bu projenin çıkış noktasında da bana ilham kaynağı olmuştur. Bolivya’da kötü şartlarda madenlerde çalıştırılan işçi çocuklar için o kadar üzülüyordu ki onlar için şiirler yazıyordu ve bunları kitaplaştımıştı. Madenlere gidip onları ziyaret ediyor; fotoğraflarını çekiyor; hükümete mektuplar yazarak bu çocukların madenlerde çalıştırılmaması için çabalıyordu. Bunun gibi örnek çocuklarımızın çoğalmasını hep temenni edelim. Onları duyarlı yetiştirelim çünkü gelecekte güzel bir dünya kurulacaksa onların sayesınde olacak.
Projemizde mentör olarak bize yardımcı olan, yardımlarını hiç esirgemeyen, projeye eserleri ve çalışmalarıyla (fotoğraf, yazı, notlar vb. gibi) direk ya da dolaylı katkı sağlayan değerli sanatçılar Sabriye Çelik (Fotoğraf sanatçısı ve Balıkesir Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr.) Elana Sloci(Bükreş Ion Dacian Operatta Tiyatrosu-Lirik Artisti), Amelia Antoniu ( Bükreş Ion Dacian Operatta Tiyatrosu-Soprano), Vincent Lioatta( Indiana Universitesi- Opera Profesörü) çok teşekkür ediyorum. Ayrıca Dünyanın çeşitli ülkelerinde benim için çocuklarla söyleşi yapmayı kabul eden, bunları bana yollayan, hatta çoğunu ingilizceye çeviren dünyanın çeşitli ülkelerindeki değerli dostlarıma da teşekkürü bir borç biliyorum. Uzun zamandır ara verdiğim Dadagünlükleri ve TaşPlaklar bir süre daha devam edeceğim.
Bugün en büyük temennim bu projeye o zaman katılan çocukların bir şekilde bu projeyi görüp okumaları ve bana bir şekilde ulaşmalarıdır.
Herkese keyifli okumalar ve izlemeler.
12.06.2020-Osmanağa-Kadıköy.
Künye:
Dadagünlükleri-4 (2007)
Hazırlayan, kurgu,montaj,hazır yazı vb. : Erkut Tokman
Fotoğraflar: Sabriye Çelik, Vincent Liotta
Yazı ve notlar: Elana Sloci , Vincent Liaotta
Röportajlar: Ilgın Geyik ve Dünyanın çeşitli ülkelerindeki gönüllü dostlar.
Mentörler: Sabriye Çelik (Türkiye); Vincent Liotta (ABD), Elena Sloci(Romanya), Amelia Antoniu (Romanya)
Katılımcılar: Ilgın Geyik (Türkiye) , Aleyna Yener(Türkiye); Onur Özen(Türkiye); Elif Nur Meral(Türkiye); Halise Erten(Türkiye); İhsan Kaya(Türkiye); Batuhan Yılmaz(Türkiye);Dima Zavgorodny (Kazakistan); Mihnea Alexandru Buzatu (Romanya); Leyla Qeybullayeva (Azerbeycan); Anisa Kamila Ahmad Rıdzwan (Malezya); Giulia Mingoia (İtalya); Alex Grinsberg (Amerika); Stefan Möller ( Almanya); Suraya Krishnaswamy (Güney Afrika); Aiko Shibata (Japonya);Ron Burrows (İngiltere); İsrael Ipenza Echeverria (Bolivya); Elena Siloci (Romanya-Lirik Artist); Vincent Liottta (Amerika-Opera profesoru) Sabriye Çelik (Türkiye)